Józef Conrad Korzeniowski urodził się 3 grudnia 1857 roku w Berdyczowie. Niemal całe swe wczesne dzieciństwo spędził na Ukrainie.

Od wielu lat Polskie Towarzystwo Conradowskie, wspierane przez The Joseph Conrad Society i Société Conradienne Française czyniły starania, by utworzyć Muzeum Conrada-Korzeniowskiego właśnie w miejscu jego narodzin. W tych pracach nadzwyczajną inicjatywę przejawiał pan profesor Zdzisław Najder, wybitny znawca i interpretator twórczości autora Lorda Jima.

Inicjatywa ta zyskała wsparcie władz Ukrainy oraz polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Naturalną siedzibą dla takiego Muzeum jawił się właśnie, budzący podziw, gmach klasztoru Karmelitów Bosych.

Plany te napotkały jednak rozmaite przeszkody; w roku 2001 profesor Najder ogłosił nawet publicznie rezygnację z berdyczowskich zamierzeń i rozpoczął poszukiwania innego miejsca dla Muzeum twórcy, który jest najpowszechniej w świecie czytanym pisarzem polskiego pochodzenia.

Jednak w roku 2003, po rozmowach, jakie podjął profesor Najder oraz ówczesny dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza Janusz Odrowąż-Pieniążek z lokalnymi władzami ukraińskimi, powrócono do idei umiejscowienia Muzeum autora Jądra ciemności w Berdyczowie.

28 stycznia 2007 roku na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się uroczysta inauguracja Roku Conradowskiego, nad którym patronat objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Za tym patronatem poszło silne wsparcie polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

I tak – również dzięki przychylnej postawie władz ukraińskich, a także dzięki działaniom polskich instytucji państwowych, po niezbędnym remoncie berdyczowskiego klasztoru Karmelitów Bosych – doszło wreszcie, po wielu latach, do sfinalizowania prac nad powołaniem Muzeum Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Berdyczowie.

Fundusze na ten cel przekazało polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a prace nad kształtem i wystrojem ekspozycji wykonało Muzeum Literatury w Warszawie. Autorką scenariusza ekspozycji jest kustosz Muzeum Literatury Elżbieta Szymańska, twórcą oprawy plastycznej Adam Orlewicz, a jej wykonawcą firma Fabryka Dekoracji z Krakowa.

Muzeum Josepha Conrada-Korzeniowskiego w klasztorze Karmelitów Bosych w Berdyczowie opowiada, nie tylko o losie i twórczości samego pisarza, ale także o dziejach jego rodziny. Powinno być celem obowiązkowej wizyty wszystkich miłośników twórczości autora Smugi cienia. I jest Muzeum Josepha Conrada-Korzeniowskiego przykładem efektywnej współpracy polsko-ukraińskiej na niwie kultury.

Fot. Adam Orlewicz