Kim jest poeta? Martin Heidegger odpowiada, że „poetami są ci ze śmiertelnych […], którzy tropią trop zbiegłych bogów”(1). Jak wiadomo, filozof nie tyle miał na myśli „śmierć Boga”, ile raczej zatracenie metafizycznej wrażliwości przez człowieka XX wieku – „śmiertelni nieledwie już nie znają własnej śmiertelności i nie są w stanie jej podołać”(2) .

Poeta zatem, w takim ujęciu jego misji, wprowadza swego czytelnika na „trop zbiegłych bogów”, to znaczy otwiera go na metafizyczne, ale też – ogólniej – duchowe doświadczenia. Poezja więc wyrywa nas z codzienności w niecodzienność, w wyjątkowość. Pozwala zajrzeć pod podszewkę rzeczywistości, otworzyć na epifanię. Tak rozumiana poezja bywa ucztą spirytualną, jeśli tylko zgodzimy się na zaproponowany przez nią porządek doznania.

Wystawa zatytułowana Prześwit. Drzewa wysokie, drzewa mówiące dzięki swej symbolicznej i konceptualnej jednocześnie poetyce, proponuje nam właśnie taką drogę poznania. Poezja jest tu środkiem, który oferuje przeżycie tego, co pozazmysłowe – więc i mistyczne, i emocjonalne jednocześnie. Wizualizacje poetyckich wizji, przeniesienie tego co werbalne, ale i poza słowo wykraczające, w świat bytów symbolicznych daje nam szansę na przeżycie uniesienia, zaprasza do podroży w głąb. Jak powiada Heidegger: „w otchłań”– także po to, by przez doświadczenie negatywne dotrzeć w końcu do światła.

W „prześwicie” pojawić się może zarówno poczucie sensu, jak i zrozumienia – w heideggerowskim ujęciu utożsamiane ze światłem właśnie. Wędrówka po tej wystawie to podróż oferująca zanurzenie się w symbolikę poetyckich znaczeń, a jednocześnie w przeżycie pozarozumowe – intuicyjne, emocjonalne. Ta wędrówka daje nam szansę na oderwanie się [pewnie chwilowe niestety] od małych spraw tego świata ku temu, co wyższe i co konstytuuje duchowy wymiar człowieczeństwa.

Autorką „obiektów poetyckich” wykonanych według scenariusza Marii Doroty Pieńkowskiej i prezentowanych na wystawie w aranżacji plastycznej Mikołaja Andrzeja Jurkiewicza jest Anna Maria Bauer, znana twórczyni książek unikatowych, poetka i performerka. Ekspozycja Prześwit. Drzewa wysokie, drzewa mówiące wpisuje się w okres jej twórczości określany mianem „Arboretum”.

Zapraszam do Muzeum Literatury na ścieżki lasu, na spotkanie z poezją.

Jarosław Klejnocki

Przypisy:
1) Martin Heidegger, Cóż po poecie? [w:] tegoż, Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane, wyb i oprac. K. Michalski, przeł. K. Wolicki, Warszawa 1977, s. 171.
2) Ibidem, s. 173.

[Wystawa „Prześwit”: fot. Maciek Bociański; portret Jarosława Klejnockiego: fot. Bartłomiej Kwasek]

„Prześwit. Drzewa wysokie, drzewa mówiące” – katalog wystawy – zobacz