W 2013 roku obchodzimy 150. rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Przegląd pamiątek z powstania przygotowała Grażyna Grochowiakowa. Wszystkie przedstawione materiały pochodzą ze zbiorów Muzeum Literatury.

Wybuch powstania styczniowego poprzedziły w Warszawie manifestacje patriotyczne w 1861 roku. 27 lutego, podczas manifestacji zorganizowanej przez studentów, zginęło jej pięciu uczestników. Ich pogrzeb stał się okazją do kolejnej demonstracji.

Pięciu poległych

Krzyżyk żeliwny i medalik – pamiątki manifestacji patriotycznych 25 i 27 lutego oraz 8 kwietnia 1861

Od tej pory Polacy zaczęli nosić żałobę, która obowiązywała do 1866 roku. Prócz żałobnych strojów, obowiązywała też specjalna biżuteria patriotyczna, często nawiązująca w formie do łańcuchów.

Bransoleta, łańcuszek, krzyżyk, broszka z 1861 roku

Po powstaniu kolportowano wizerunki jego bohaterów, zarówno w postaci tableaux, jak i portretów.

Powstanie zostało rozgromione, bohaterowie skazani na śmierć lub zesłanie, a ci, którzy przyczynili się do uśmierzenia insurekcji – zostali odznaczeni specjalnie wybitym medalem.

Z lewej różaniec wykonany przez Józefa Butkiewicza na zesłaniu, z prawej – carski medal za uśmierzenie powstania styczniowego

Polacy nie zapomnieli o powstańcach. Prócz obchodów rocznicowych, organizowali zbiórki na tzw. przytuliska dla weteranów 1863. Poniżej pocztówka-cegiełka na rzecz weteranów, wydana w przededniu I wojny światowej.

Wszystkie zaprezentowane pamiątki pochodzą ze zbiorów Muzeum Literatury.

Grażyna Grochowiakowa