Jak wiadomo, rękopis Pana Tadeusza znajduje się w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Od roku 2010 istnieje Muzeum Pana Tadeusza, będące oddziałem Ossolineum. Mieści się ono w pięknej barokowej kamienicy Pod Złotym Słońcem (Rynek 6). W ciągu kilku lat stało się jednym z najatrakcyjniejszych miejsc intelektualnego Wrocławia. Dla wielu z nas Pan Tadeusz jest najpiękniejszą polską książką, choć dzięki bogactwu literatury polskiej nietrudno mieć inne zdanie i z większym upodobaniem czytać np. Słowackiego, Żeromskiego, Gombrowicza, Miłosza, Różewicza czy Szymborską. Jednych i drugich czytelników łączy zamiłowanie do wielkiej literatury, jedni i drudzy nie ominą na pewno wrocławskiej kamienicy Pod Złotym Słońcem.

Od 29 września do 5 listopada 2017 roku można w niej obejrzeć wystawę „Inne strony rękopisu Pana Tadeusza”, której kuratorką jest pani kustosz Małgorzata Orzeł. Zaprezentowane zostały wszystkie znane karty brulionu i czystopisu poematu Mickiewicza. Z oczywistych powodów karty te są eksponowane rzadko, a razem zobaczyć je można tylko wyjątkowo. Obok autografu przechowywanego w Ossolineum na wystawie można zobaczyć karty z rękopisu Pana Tadeusza pochodzące z następujących Muzeów: Muzeum Narodowe w Krakowie, Towarzystwo Historyczno-Literackie Polskie. Biblioteka Polska w Paryżu, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Fundacja Jana Pawła II – Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu w Rzymie.

Karty Pana Tadeusza, pochodzące spoza Wrocławia, zostały na czas trwania wystawy włączone do stałej ekspozycji. Ten fortunny pomysł podkreśla jedność idealnego rękopisu dzieła, którego karty w dramatycznych niekiedy okolicznościach na przestrzeni wielu dziesięcioleci rozproszyły się po świecie. Tak odczytuję ideę wystawy: Pan Tadeusz był duchową odpowiedzią na katastrofę rozbiorów, wojny napoleońskie i powstanie listopadowe. To, co zostało rozbite i częściowo zniszczone, literatura na powrót scalała i powoływała do życia. Ale historia była niełaskawa nawet dla polskich rękopisów, rozpraszając je po świecie i nawet unicestwiając. Dziś zbieramy wszystkie ocalałe fragmenty i relikty duchowego dziedzictwa.

Ze zbiorów Muzeum Literatury pochodzą następujące eksponowane na Wystawie rękopisy Mickiewiczowskie:

• karta z księgi VIII Pana Tadeusza, wiersze: 566-662; karta wklejona do sztambucha Jadwigi z Dobrskich Wolskiej;
• karta z księgi VIII, wiersze 117-134;
• karta z księgi XI, w. 621-681.

A.St. Kowalczyk

Karta z rękopisu Pana Tadeusza; ks. XI. Muzeum Literatury, sygn.. 5.