We wtorek 24 kwietnia o godz. 18.30 Muzeum Andrzeja Struga serdecznie zaprasza na spotkanie z kustosz Barbarą Riss pt. PROROCY NIEPODLEGŁOŚCI. Wacław Sieroszewski – Stefan Żeromski – Andrzej Strug .

Żeromski i Strug byli dla współczesnych wielkimi autorytetami w kwestiach moralnych i politycznych. Takiej pozycji nie osiągnął w literaturze polskiej nikt od czasu wielkiej trójcy romantycznej i Wyspiańskiego. Stąd ich pogrzeby stały się ogromnymi manifestacjami. Do popularności postaci Sieroszewskiego przyczyniała się zarówno atrakcyjność jego utworów, jak i legendarny niemal życiorys socjalisty, zesłańca, podróżnika i działacza, mimo iż oskarżano go o odejście od młodzieńczych ideałów wobec wyraźnej akceptacji rządów silnej ręki, w okresie sanacyjnym… Co łączyło tych autorów, zarówno w życiu, jak i twórczości, co dzieliło? Jaki był ich udział w działalności niepodległościowej poprzedzającej Wielką Wojnę i podczas jej trwania? Które z wydarzeń i osobistych przeżyć zaważyły na kreowanych wizjach świata, pojmowaniu roli pisarza i literatury?

Ich życiorysy do 1918 roku to trzy warianty jednego, bardzo istotnego modelu biografii patriotycznej i postępowej młodzieży polskiej dorastającej w najtrudniejszym może okresie zaborów, po klęsce 1863 roku. Nauka ograniczana lub przerywana represjami ze strony władz carskich, udział w nielegalnych kółkach oświatowych bądź rewolucyjnych, aresztowania, uwięzienie i zsyłka ewentualnie ucieczka przed agentami i schronienie się w innym zaborze, w innym kraju, powroty do „roboty niepodległościowej”, a w finale często udział w czynie zbrojnym Legionów. Wedle tego właśnie schematu przebiegało życie najznaczniejszych ludzi epoki 1863-1918. Dobitnie on świadczy, iż „pogoni za chimerą” wolności na ziemiach polskich nigdy nie zaprzestano.

Wszyscy trzej zasłużyli na miano Proroków odzyskanej w 1918 roku Niepodległości. Dla ścisłości, tym określeniem uczczony został jedynie Żeromski, w pięć lat po śmierci, w okolicznościowym wystąpieniu Juliusza Kadena- Bandrowskiego, autora Generała Barcza, dziś zapomnianym. W tych rozważaniach o „proroczym darze patrzenia w losy, w przyszłość swego narodu”, Kaden podkreślił: „wyczuwający nieomylnie przyszłe losy pokolenia Żeromski nie ukrywał żadnej prawdy, a może nawet przejaskrawiał jej barwy, wiedziony wieszczem poczuciem – iż mówi już do ludzi, do pokolenia, które […] znowu wyruszy do walki o niepodległość ojczyzny”.