Kolekcja mickiewiczianów Muzeum Literatury powiększyła się w grudniu minionego roku o cenny nabytek – pięć listów Zofii Szymanowskiej, kupionych na aukcji Bydgoskiego Antykwariatu Naukowego.

Zofia Szymanowska (1825–1870), przyrodnia siostra Celiny Mickiewiczowej, żony Adama Mickiewicza, przez dłuższy czas przebywała we Włoszech, gdzie opiekowała się córką Mickiewiczów Marią (w stolicy Włoch poznała Teofila Lenartowicza, za którego wyszła za mąż w 1861 roku). W obszernym liście do Celiny, pisanym w Rzymie 26 grudnia 1852, informuje siostrę o sprawach codziennych, pisze o Maryni Mickiewiczównie i jej nauce śpiewu i gry na fortepianie, a także wyraża troskę o stan zdrowia Celiny: „jestem przekonana, że kłopoty gospodarskie i trudy około domu sprowadziły ci osłabienie, o którem wspominasz; musi to być głównie cierpienie nerwowe; otóż na te szukaj lekarstwa w duchu twoim, w sile moralnej; w obecnym usposobieniu powinnaś o ile mi się zdaje unikać myśli drażniących chociaż przyjemnych – na przykład myśli o naszym zbliżającym się powrocie [do Paryża]”. Kilka słów poświęca własnej kondycji: „i ja także fizycznie i moralnie jestem wysilona – praca nieustająca, w muzeum i w domu zarazem, sprowadziła mi też była słabość, miałam febrę – zapewne nabawiłam się jej w Kapitolu, gdzie już za zimno, by po dwie lub trzy godzin siedzieć bez ruchu”.

Drugi list skierowany jest do Antoine’a Dessus, prawnika, który studiował w Collège de France w czasie, gdy wykładał tam Adam Mickiewicz. Napisany w języku francuskim list dotyczy perturbacji związanych ze zdobyciem zaproszeń na uroczystości Wielkiego Tygodnia w bazylice św. Piotra w Rzymie. Adresatem trzeciego listu, datowanego 10 stycznia 1856, jest francuski historyk Henri Martin (1810–1883), którego żona przyjaźniła się z Celiną Mickiewiczową. Zofia Szymanowska informuje go o trudnościach związanych ze sprowadzeniem zwłok Adama Mickiewicza oraz zawiadamia o pogrzebie na cmentarzu w Montmorency. Wspomina także o „dzielnym Henryku Służalskim”, który towarzyszył Mickiewiczowi w jego wyprawie do Turcji, a po śmierci poety zajął się przewiezieniem zwłok z Konstantynopola do Paryża. Postać Henryka Służalskiego pojawia się również w liście Zofii Szymanowskiej z 23 lutego 1856 do nieznanego adresata, z którym autorka dzieli się refleksjami na temat trudnego losu Polaków na emigracji. List w języku francuskim, napisany w okresie żałoby po pogrzebie Adama Mickiewicza, został sporządzony – podobnie jak ten do Henri Martina – na papierze obwiedzionym czarną bordiurą. W języku francuskim powstał także ostatni z nowo pozyskanych listów, skierowany do nieznanego adresata – prawdopodobnie w styczniu 1856 roku – i związany ze śmiercią Adama Mickiewicza.

Agnieszka Papieska

List Zofii Szymanowskiej do Henri Martina, 10 stycznia 1856

Ilustracja: Zofia z Szymanowskich Lenartowiczowa (autoportret, 1855)