Dzięki dotacji w ramach programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanej w priorytecie 4 – Kolekcje muzealne w ramach naboru I/2016 oraz dotacji celowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie Muzeum Literatury zakupiło archiwum Andrzeja Trzebińskiego – polskiego poety, dramaturga i publicysty z pokolenia „Kolumbów”.

Większość spuścizny po pisarzu spłonęła w czasie powstania warszawskiego, dlatego zakup ten jest niezmiernie cenny i wartościowy, gdyż uzupełnia gromadzoną od lat przez Muzeum Literatury kolekcję, która w chwili obecnej jest najbogatszym zbiorem muzealnym w Polsce związanym z warszawskim środowiskiem literackim okresu okupacji. Dzięki wieloletnim zabiegom i poszukiwaniom udało się nam pozyskać archiwalia po młodych pisarzach, poległych lub zamordowanych przez okupanta podczas II wojny światowej.

W zakupionym archiwum ocalało jedynie około 400 stron rękopisów poety. Wśród nich wiersze „Zieleń oczu”, „Impresje letnie” i Bardzo polna”, proza fabularna „Szczyty”, dramat „Aby podnieść różę…”, wspomnienie o Wacławie Bojarskim, fragmenty niedokończonej powieści „Kwiaty z drzew zakazanych”, publicystyka (3 notatki i kopia 13 numeru pisma „Sztuki i Narodu”), zaświadczenie imienne dla A. Trzebińskiego wydane przez Arbeitsamt Warschau Nebenstelle, „Pamiętnik Giovaniego”, fragmenty dziennika Jana Tarłowskiego, kolegi szkolnego Trzebińskiego oraz dwuzeszytowy „Pamiętnik”. Ten ostatni, wysoko ceniony przez znawców, stanowi ważne źródło informacji o okupacyjnym życiu literackim. Jest on zapisem nie tylko wydarzeń, ale i zmagań intelektualnych – świadectwem świadomości reprezentanta pokolenia, któremu przyszło wkraczać w dorosłość w sytuacji ekstremalnej. Dużą rzadkość stanowi zakupiony poemat „Widma” Tadeusza Gajcego, napisany pod pseudonimem Karol Topornicki, a wydany w roku 1943 w serii wydawniczej Biblioteka „Sztuki i Narodu”. W serii tej ukazały się tylko trzy tomy poezji, wśród nich „Widma” w nakładzie 200 egzemplarzy. Za unikalne można też uznać czasopisma, zwłaszcza prawie kompletny miesięcznik literacki „Sztuka i Naród”, wydawany konspiracyjnie w Warszawie w latach 1942-1944, związany z Konfederacją Narodu. Kolekcję dopełnia 11 fotografii pisarza i jego siostry Zofii, które stanowią pewną całość – fotografie od wczesnego dzieciństwa po ostatnie lata życia.

Nowo nabyte obiekty, po konserwacji i digitalizacji, będzie można zobaczyć na wystawie internetowej, poświęconej Andrzejowi Trzebińskiemu i twórcom SIN-u, prezentowanej od 12 grudnia 2016 r. na stronie Muzeum Literatury.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego