Zapraszają: Fundacja „Okularnicy” im. Agnieszki Osieckiej oraz Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza.
Wystawa czynna: 18 listopada 2004 – 13 marca 2005
PIOSENKI – SATYRA – HUMOR… opowieść o Teatrze z historią PRL-u i życiem codziennym Polaków w tle, połączona z prezentacją ważnej części literatury polskiej XX wieku!
Wystawa przygotowywana jest w związku z 50. rocznicą założenia w Warszawie Studenckiego Teatru Satyryków (w 1970 roku przemianowanego na Teatr Satyryków STS) – najgłośniejszej i najdłużej istniejącej sceny młodego pokolenia, inteligencji wstępującej w życie PRL-u z dewizą MNIE NIE JEST WSZYSTKO JEDNO (autorstwa Andrzeja Jareckiego). Jego twórcy wyszli daleko poza krąg kultury studenckiej. Byli wówczas młodzi, ale nie naiwni. I bardzo nieufni do wyrażanych explicite programów i narzucanych odgórnie stylów (także w sztuce). Śmiało podjęli dyskusję z absurdami systemu, w którym przyszło im żyć. Zerwali z pompatycznym stylem akademii 1.Majowej, pokazując jednocześnie, jak uprawiać satyrę (polityczną) w granicach prawa, czy łączyć ją z „czystą” liryką.
Z „zawiedzionych zetempowców” stali się pionierami odwilży 1956 roku, a i później prezentował STS głównie programy polityczne. Rezonans owej działalności był ogromny. Do dziś przecież jest STS postrzegany jako fenomen nie tylko artystycznej natury: nie bez przyczyny mówi się o nim „pupilek” cenzury PRL-u, legenda tamtych lat. Tu miały swoją premierę piosenki, które przeszły do historii jako kultowe dla pokolenia 56: „Okularnicy” A. Osieckiej (muzyka J. Abramowa) i „Pokolenia” A. Jareckiego (z muzyką M. Małeckiego).
Teatr STS dał 55 premier i 3200 przedstawień. Grając od 2 maja 1954 roku – z ostatnim spektaklem wystąpił 14 marca 1975 roku, już po niefortunnym dla zespołu połączeniu z Teatrem Rozmaitości. Specjalnością STS-u stały się programy składane – „rewie satyryczne”. Najwięcej tekstów do nich napisali: A. Jarecki, A. Osiecka, W. Dąbrowski, J. Abramow, Z. Fedecki, A. Drawicz, do których dołączyli S. Tym i J. Stanisławski. Z kompozytorów współpracujących z STS-em najwięcej piosenek ułożyli M. Lusztig, J. Abramow, E. Pałłasz, M. Małecki. Najliczniejszą grupą byli oczywiście aktorzy i piosenkarze – w sumie 215 osób, w tym wiele późniejszych sław (jak E. Czyżewska, Z. Merle, K. Sienkiewicz, K. Kowalewski, J. Matyjaszkiewicz, J. Stanisławski, S. Tym. Gościnnie tu występowali: W. Siemion, A. Łapicki, K. Jędrusik, A. Janowska, H. Mikołajska, B. Krafftówna i Z. Zapasiewicz. Do sukcesu Teatru przyczyniło się znacząco kilku reżyserów: J. Markuszewski (38 premier!), W. Solarz, O. Lipińska, S. Tym (i inni) oraz plastyków (Z. Góralczyk, Al. Gustkiewicz, M. Chrząszcz, K. Sienkiewicz, A. Kilian, A. Sadowski, A. Strumiłło). Pierwszym dyrektorem w 1954 roku został Henryk Malecha (potem czynny aktor), a po nim: A. Jarecki, M. Kubera, R, Pracz (wcześniej aktor, później także twórca archiwum Teatru i od 1994 roku autor książki o STS-ie), S. Tym, R. Włosiński, E. Krasowski, L. Czepik.
Wystawa będzie pierwszą tak obszerną prezentacją artystycznego dorobku Teatru. Oglądniemy – cenne archiwalia teatralne, rękopisy literackie (wśród nich piosenek A. Osieckiej, W. Dąbrowskiego, A. Jareckiego) i mnóstwo fotosów (ale nie tylko!). Pamiętajmy: daty z dziejów Teatru Satyryków – to blisko 20 lat! – wiążą się ściśle z historią PRL-u. Pojawią się zatem i „ikony” tamtej epoki. Nie zabraknie tekstów piosenek i rejestru „złotych myśli” STS. Jak brzmią obecnie, w zupełnie zmienionej sytuacji politycznej? Często zaskakująco aktualnie! Przypomniane zostaną sylwetki twórców i członków zespołu, a także „składanki”- rewie, które przyniosły STS-owi rozgłos: „To idzie młodość”, „Myślenie ma kolosalną przyszłość”, „Agitka” (1956), „30 milionów” (1962) „Mnie nie jest wszystko jedno”, „Raz się żyje”(1969) i inne, tudzież perypetie Teatru z cenzurą (GUKWiP) – jej ingerencje. Oprawę plastyczną zaprojektowała Zofia Góralczyk, autorka scenografii do 23 przedstawień STS-u, wielu plakatów i… portretów (rysowanych, malowanych) członków zespołu. Galeria tych portretów będzie jedną z części wystawy.
Dla zainteresowanych przewidziano atrakcyjne projekcje video materiałów filmowych (między innymi fragmentów z PKF, filmu o STS-ie kręconego w 1958 roku przez A. Osiecką i D. Szczechurę). Odbywać się one będą w sali ucharakteryzowanej na widownię STS-u w przyznanej zespołowi z początkiem 1956 r. stałej siedzibie przy ul. Świerczewskiego 76 b (dziś Aleja Solidarności). Obecnie zajmuje ją Warszawska Opera Kameralna, ale na ścianie w holu od marca 2001 znajduje się tablica upamiętniająca działalność Teatru Satyryków w tych starych murach, goszczących niegdyś także lożę masońską.