Wystawa archiwalna: czynna od 1 marca do 15 sierpnia 2007 roku

Iść za marzeniem i znowu iść za marzeniem – i tak zawsze– usque ad finem…

To follow the dream, and again to follow the dream – and – so always – usque ad finem…
(Lord Jim)

Wystawa „Joseph Conrad. Między lądem a morzem” powstała w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie z okazji 150 rocznicy urodzin Konrada Korzeniowskiego, „polskiego szlachcica” – „brytyjskiego pisarza i żeglarza”. Tytuł ekspozycji, wzięty ze zbioru opowiadań Conrada („Twixt land and sea”, 1912) został użyty w sensie metaforycznym. Nie opisuje ani wyborów życiowych Pisarza, ani miejsc, w których każe żyć swoim bohaterom. Otwiera przestrzeń „między lądem a morzem”, gdzie pomieścić się mogą marzenia, uczucia, wybory moralne, wspomnienia, a nade wszystko sztuka. Naszym przewodnikiem będzie Conrad – poprowadzą nas jego słowa z utworów i listów.

Kraków, 1914 Cracow 1914

30 lipca 1914 roku Joseph Conrad z żoną Jessie i synami Borysem i Johnem przyjechał do Krakowa. Upłynęło czterdzieści lat od chwili, gdy w 1874 roku opuścił to miasto i „wyruszył na morze”. W szkicu „Jeszcze raz w Polsce” („Poland revisited”) pisał: Oczy miałem zwrócone ku przeszłości, nie w przyszłość; przeszłości nie można podejrzewać ani jej nie ufać, jest ona tajemniczą, niezaprzeczalną własnością duchową i nawet najbardziej ponure, należące do niej zmagania otacza aureola chwały i spokoju.

My eyes were turned to the past, not to the future; the past that one cannot suspect and mistrust, the shadowy and unquestionable moral possession the darkest struggles of which wear a halo of glory and peace.

Sala pierwsza wystawy to spotkanie z urodzonym 3 grudnia 1857 roku w Berdyczowie Konradem Korzeniowskim wspominającym dramatyczne przeżycia z lat dzieciństwa i wczesnej młodości, upływających w gnębiącym cieniu wielkiego cesarstwa rosyjskiego.

Joseph Conrad stał się przenikliwym interpretatorem współczesnego mu społeczeństwa, świata polityki i interesów gospodarczych. Wystawa przypomina jego trzy wielkie powieści polityczne: „Nostromo”, „Tajny agent” i „W oczach Zachodu”. Imperializm gospodarczy, kapitalistyczny „ład” społeczny rodzący złudzenie rewolucyjnej „sprawiedliwości, terroryzm i tragizm Rosji uwięzionej między despotyzmem caratu i niszczycielskimi działaniami anarchistów, to tematy, które wciąż poruszają rzesze czytelników Conrada na całym świecie, gdyż nadal nie straciły swej aktualności.

Duch wolności unosi się nad wodami.

Mapa rejsów morskich Conrada, ocalały fragment poszycia ze statku „Otago”, którego był kapitanem, fotografie i cytaty tworzą kronikę dwudziestu lat żeglarskiego życia Pisarza (1874 – 1894).

Z opowieści Marlowa

Joseph Conrad powołał do literackiego życia kapitana Marlowa – błyskotliwego opowiadacza poruszających historii. Ekspozycja skupia się na dwóch utworach, których narratorem jest Marlow, opowiadaniu „Jądro ciemności” i powieści „Lord Jim”.

Prezentując wizualną interpretację literackiego świata nie dostarcza gotowych rozwiązań, lecz przywołuje Conradowskie tematy wierności, obowiązku, rozdźwięku między marzeniem a możliwością jego spełnienia w ludzkim świecie, zadufania białego nadczłowieka niosącego do skolonializowanych krajów „cywilizacyjny postęp”, będący niczym innym jak brutalnym wyzyskiem i wreszcie jego klęski moralnej wobec obcej mu kultury. Wystawa przypomina, że każdy z nas staje wielokrotnie w obliczu konieczności dokonania wyboru, a podjęta decyzja nigdy nie pozostaje bez konsekwencji.

Gościnne brzegi Wielkiej Brytanii

Fotografie rodzinne, fragmenty listów Conrada, widoki domów, w których mieszkał i pracował składają się na relację o życiu Pisarza od „zejścia na ląd” w 1894 roku do śmierci 3 sierpnia 1924 roku.

Fragment wypowiedzi Bertranda Russella, przyjaciela Pisarza, zwraca uwagę na samotność Josepha Conrada – człowieka, emigranta i artysty.

Autor-Rodak

Osoba i twórczość Josepha Conrada-Korzeniowskiego wielokrotnie były w Polsce oceniane i interpretowane. Ekspozycja przedstawia wybór wypowiedzi – nie zawsze bezstronnych, począwszy od pełnego oburzenia głosu Elizy Orzeszkowej, poprzez jedyny polski wywiad z Pisarzem przeprowadzony w roku 1914 przez Mariana Dąbrowskiego, a skończywszy na dyskusji o conradowskim pojęciu wierności, która była sednem polskich sporów o Conrada w latach 1945- 1949.

Autorką scenariusza wystawy jest Elżbieta Szymańska, konsultantem naukowym prof. Zdzisław Najder, zaś projekt plastyczny przygotował Adam Orlewicz.

Wystawa czynna od 1 marca do 15 sierpnia 2007 roku. Jej uroczyste otwarcie, będące jednocześnie inauguracją obchodów Roku Josepha Conrada-Korzeniowskiego pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Pana Lecha Kaczyńskiego, odbyło się 28 lutego w siedzibie Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza przy Rynku Starego Miasta 20.

Organizatorami wystawy są Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza i Instytutu Adama Mickiewicza. Ekspozycja powstała dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędu m. st. Warszawa i Urzędu Marszałkowskiego Województwo Mazowieckiego. Multimedia: PKP CARGO.